بسیاری از دانشجویان با این توهم سروکله می‌زنند که اگر در دانشگاه دولتی درس نخوانده باشند، پس مطمئنا نمی‌توانند در اخذ پذیرش دانشگاهی موفق شوند. اما همانطور که گفتم، این توهمی بیش نیست. این صحیح است که اعتبار دانشگاه در اخذ بورسیه و پذیرش می‌تواند کمکتان کند، اما این به این معنا نیست که اگر به جای دانشگاه سراسری، در دانشگاه آزاد، علمی کاربردی و پیام نور درس خوانده باشید، نتوانید پذیرش بگیرید.
چه چیزی اعتبار یک دانشگاه را بالاتر می‌برد؟
در حقیقت چیزی که اعتبار یک دانشگاه را مشخص می‌کند، تجهیزات و امکانات دانشگاهی، اعضای هیئت علمی و اساتید هستند. اگر کسی در دانشگاه آزاد رشته‌ای را بخواند و آن را با بهترین و باتجربه‌ترین اساتید پاس کند، مطمئنا معدل و پایه‌ی علمی قوی‌ای خواهد داشت. در حقیقت این کاملا صحیح است که رنک دانشگاه داخلی کمی روی شانس شما در پذیرش تاثیر دارد، ولی دانشگاه‌های خارجی، به جای اینکه به دانشگاه قبلی شما اهمیت دهند، بیشتر به معدل، میزان اطلاعات، رزومه‌ی علمی و … اهمیت می‌دهند. وگرنه چه دلیلی دارد که این همه در دریافت مدارک سختگیری می‌کنند و برای سنجش اطلاعات شما، مجبورتان می‌کنند که در آزمون‌هایی چون آیلتس، تافل، GRE و … شرکت کنید؟ این یعنی اعتبار دانشگاه داخلی برایشان مهم است؟ خیر! کاملا برعکس، اگر شما معدل خوبی داشته باشید و در مقاطع بالاتر، بتوانید مقالات ISI خوبی ارائه دهید، مطمئنا شانستان نیز در اخذ پذیرش یا تحصیل در کانادا بیشتر خواهد بود.
اما چرا دانشگاه‌های سراسری را معتبرتر از سایر دانشگاه‌ها می‌دانند؟
دانشگاه‌های سراسری به این دلیل معتبرتر شناخته می‌شنوند که محیطی کاملا پویا، رقابتی و اصطلاحا پر تنش را برای دانشجو فراهم می‌سازند. اساتیدی که در این دانشگاه‌ها به تدریس می‌پردازند، خودشان اکثرا فارغ‌التحصیل یک دانشگاه خارجی هستند و بیشتر فارغ‌التحصیلان این دانشگاه‌ها نیز موفق به اخذ پذیرش و تحصیل در کشورهای اروپایی یا آمریکایی شده‌اند. اما این نکته را نیز در نظر بگیرید که اساتید دانشگاه آزاد هم با همین سطح اطلاعاتی مشغول تدریس می‌شوند. آن‌ها نیز دانش‌آموختگان دانشگاه‌های اروپایی هستند و حتی اکثر آن‌ها در دانشگاه‌های دولتی درس می‌دهند!
آیا واقعا وضعیت دانشجویان دانشگاه آزاد خوب است؟
بله! اصلا چه دلیلی دارد که تا می‌شنوید شخصی در دانشگاه آزاد درس می‌خواند، یعنی در اصل درس نمی‌خواند و سرگرم بازیگوشی است؟ باورتان بشود یا نشود، حتی دانشجویان دانشگاه ازاد نیز اوقات سختی را می‌گذرانند و در درس‌ها به آن‌ها نیز سخت گرفته می‌شود. شاید این شایعه را باور کنید که اساتید دانشگاه آزاد خوب درس نمی‌دهند. اما برخلاف چیزی که فکر می‌کنید، این اساتید بدون در نظر گرفتن حقوق ناکافی با عشق و علاقه تدریس می‌کنند. خصوصا اگر درس تخصصی باشد. شما فقط کافی است در واحد خوب و معروفی ثبت نام کنید. علاوه بر این، کاملا از این نکته مطمئن باشید که دانشجویان دانشگاه آزاد، هم مدارک معتبری دارند، هم می‌توانند برای تحصیل در استرالیا یا کانادا با شانس بالایی اقدام کنند. این فقط به تلاش خود دانشجو بستگی دارد که چه معدلی می‌گیرد و چند مقاله در ژورنال‌های بین‌المللی به چاپ رسانده است.
در واقع گاهی می‌توان گفت شرایط اخذ پذیرش برای این دانشجویان بهتر است! چون آن‌ها بدون پرداخت هزینه‌ی زیاد می‌توانند دانش‌نامه‌ی اصلی و ریز نمراتشان را آزاد کنند. بدون اینکه تعهدی به دولت داشته باشند. در حقیقت، دانشجویان دانشگاه‌های سراسری، به خاطر تحصیل رایگان در محیطی مجهز، وظیفه دارند که در قبال اخذ مدرک خود، کارهایی انجام دهند که نظیر آن را می‌توانید در این مقاله بخوانید.
پس تکلیف دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی و پیام نور چه می‌شود؟
در برخی دانشگاه‌ها، این مدارک قابل قبول نیست، ولی دانشگاه‌های اروپایی که همین سیستم آموزشی را دایر کرده‌اند، مدارک علمی کاربردی و پیام نور را قبول دارند. برای مثال می‌توان به دانشگاه آلمان، نروژ و استرالیا اشاره کرد.
البته نکته‌ای که در مورد دانشگاه پیام نور وجود دارد این است که دانشگاه‌های ترکیه و برزیل این مدرک را معتبر نمی‌دانند. اما مدرک این دانشگاه برای کشورهایی چون انگلستان، هند، مالزی، فرانسه، آمریکا و … معتبر است. چون آن را هم‌تراز با دانشگاه سراسری می‌دانند و از آنجا که مطالعه و آموزش دانشجو محور است، پس این مدرک، اعتبار بالایی نیز دارد. ولی این نکته را فراموش نکنید که معدل و نمره‌ی اخذ شده از مدارک مختلف زبان باید بالا باشد تا بتوانید پذیرش بگیرید. یعنی همه چیز به پای دانشگاه نوشته نخواهد شد.
از کجا دانشگاه‌های بهتر داخلی را بشناسیم؟
مطمئنا معدل و بار علمی شما به دانشگاه، اساتید و سیستم آموزشی و کتاب‌ها بستگی دارد. یعنی شما فقط نمی‌توانید با تلاش خودتان و تک نفره، در این میدان پررقابت پیروز شوید و همه چیز تمام باشید. شاید بتوانید معدل خوبی کسب کنید، ولی اگر دانشگاه سیستم آموزشی خوبی ارائه ندهد، طبیعتا از پس مقاله نوشتن، مصاحبه‌های قبل از ورود به دانشگاه و اخذ مدارک مختلف برنمی‌آیید. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که اگر رشته‌ی شما فنی مهندسی (یا هر رشته‌ی فنی دیگری باشد)، باید در آزمون GRE شرکت کنید. این آزمون صرفا به زبان انگلیسی نیست! یعنی مهارت‌ها و اطلاعات شما در رشته‌ی فنی را به زبان انگلیسی می‌سنجد و از حق نگذریم، امتحان خیلی سختی است. شما برای اینکه بتوانید نمره‌ی خوبی از آن به دست بیاورید، باید تا می‌توانید اطلاعات جمع کنید.
برای اینکه بتوانید در دانشگاه خوبی درس بخوانید، باید تحقیقات کاملی انجام دهید. مثل یک دانشجوی کارشناسی ارشد عمل کنید که برای پایان نامه، همیشه تحقیق می‌کند. یعنی تا می‌توانید، از دانشجویان مختلف سوال کنید. برای مثال، ممکن است یکی از واحد‌های دانشگاه آزاد تهران، درس‌های فنی مهندسی را به خوبی تدریس کند. اما در تدریس رشته‌هایی مثل زبان انگلیسی از اساتید برتر استفاده نکند. برای همین باید به دانشگاهی بروید که در این زمینه اسم و رسم دارد و از بهترین اساتید استفاده می‌کند.
اصلا کاری ندارد، فقط کافی است که مدل شرلوک هولمزی به دانشگاه مورد نظرتان سری بزنید و از دانشجویان آن رشته سوال بپرسید. پیدا کردن دانشجویان رشته‌ی مد نظرتان هم سخت نیست. هر دانشگاه شامل چند دانشکده می‌شود و اگر در مورد اساتید زبان و نحوه‌ی تدریس ان‌ها سوالی دارید، به همان دانشکده رجوع کنید.
با این اوصاف، دانشگاه‌های خارجی چه دانشجویی را برتر می‌دانند؟
امروزه تقریبا هر دانشجویی می‌تواند پذیرش بگیرد. یعنی حتما لازم نیست که نخبه باشید تا بتوانید برای مهاجرت تحصیلی اقدام کنید. چیزی که سخت است، اخذ بورسیه است که آن هم غیر ممکن نیست. فقط باید با میلیون‌ها انسان از کشورهای دیگر رقابت کنید تا بتوانید بهترین نمره را از آزمون آیلتس، GRE و … دریافت کنید، مقالات ISI زیادی داشته باشید، رزومه‌ی علمی شما کاملا قوی باشد، معدلتان بالای 17 الی 18 باشد. تسلط کاملی به رشته و درستان داشته باشید، انگیزه نامه‌ی خیلی خوبی بنویسید و …. . در این صورت است که می‌توانید از بین تعداد زیادی از افراد، پذیرش بگیرید و بورسیه شوید. ولی پذیرش معمولی مثل ثبت نام معمولی است. فقط کافی است که حداقل شرایط لازم (مثل معدل 14 به بالا، آیلتس 6.5 و …) داشته باشید تا بتوانید پذیرش بگیرید. اما شهریه را خودتان پرداخت خواهید کرد و برای زندگی در کشوری مثل کانادا، باید دنبال خانه یا خوابگاه باشید، کرایه‌ها را بپردازید و خرج و مخارج زندگی را به عهده بگیرید. پس در این صورت، باید تمکن مالی خیلی خوبی ارائه دهید.
معمولا دانشجویانی که بورسیه می‌شوند، به تمکن مالی بالایی نیاز ندارند. اما این کاملا به شما و شرایطتان بستگی دارد که چه مبلغی را به عنوان تمکن مالی ارائه دهید.
البته برخی از بورسیه‌ها با عنوان بورسیه‌ی استانی نیز وجود دارد که به خاطر شرایط مالی دانشجو به او تعلق می‌گیرد. در این صورت شما می‌توانید بر اساس شرایط مالی خود بورسیه‌ای اخذ کنید و به تحصیل در یکی از کشورهای اروپایی بپردازید. البته این هم در صورتی است که میزان واحد‌های اعلام شده را پاس کنید و از درس عقب نمانید.
سخن آخر
با وجود تعابیر بالا، شما به جای اینکه نگران دانشگاهتان باشید، باید به وضعیت درسی، معدل و زبان خود دقت داشته باشید. این نکته را همیشه در ذهنتان داشته باشید که با زبان انگلیسی دست و پا شکسته به هیچ عنوان برای اپلای گرفتن و مهاجرت تحصیلی به کانادا یا استرالیا مناسب نخواهید بود. شما باید کاملا به این زبان مسلط شوید تا بتوانید در آزمون‌ها نمره‌ی خوبی بیاورید، در مصاحبه قبول شوید و از همه مهم‌تر، به زندگی روزمره در کشوری غریب بپردازید!
این شوخی نیست که شما مهاجرت تحصیلی بگیرید و بدون تسلط کافی، سفر کنید! شما ممکن است در شرایط وحشتناک و مختلفی قرار بگیرید و به زبان انگلیسی نیاز شدیدی پیدا کنید! حتی یک سفر ساده و توریستی به خارج از کشور نیز می‌تواند دردسرساز باشد، چه برسد به اینکه برای مهاجرت تحصیلی، توانایی زیادی در برقراری ارتباط به زبان انگلیسی نداشته باشید! پس این فکرها که می‌گوید «خون بچه‌های سراسری از من رنگین‌تر است» را دور بریزید و به فکر تقویت زبان انگلیسی و ارتقاء معدلتان باشید.
